ترکیبات هسته خرما
هسته های خرما بدون بو و دارای رنگ روشن تا قهوه ای تیره و تا حدودی دارای یک طعم تلخ ملابم می باشند.اندازه آن ها در حدود 2_2/5 سانتی متر و ضخامت 8_6 میلی متر است. در صد ترکیبات موجود در هسته خرما بسته به نوع واریته خرما متغیر می باشد بر این اساس میانگین ترکیبات شیمیایی و موتد مغذی موجود در هسته ها بدین شرح می باشد: 10/3 _ 7/3% رطوبت‚ 68/9_57/5% کربوهیدرات ‚ 6_4/3% پروتئین‚ 13/5_9/9% چربی‚ 65-55% فیبر خام ‚ 1/8_0/9% خاکستر.
مقادیر کل چربی و کل پروتئین و نیز میزان فیبر رژیمی هسته خرما نسبت به گوشت خرما بیشتر و در صد خاکستر موجود در آن کمتر از مقدار خاکستر در گوشت خرما است و کل قند محلول در آب هسته خرما ( 55/7 در صد ) شامل پنتوزان ‚ فروکتوز ‚ گلوکز ‚ ساکاروز و رافینوز می باشد.
راهنمای خرید گوسفند زنده در تهران
ترمیم پوست: استرس اکسیداتیو در بیماری های پوستی مختلف ناشی از تولید گونه های اکسیژن فعال و کاهش فعالیت سیستم آنتی اکسیدانی داخل بدن می باشد. وجود آنتی اکسیدان ها یا سلول های کاهنده رادیکال آزاد به ویژه به منظور تسریع روند ترمیم ‚ مفید گزارش شدهاست. داماک و همکاران تاثیر حفاظتی روغن هسته خرما را در برابر استرس اکسیداتیو ناشی از پر اکسید هیدروزن (H2O2) ‚ بر حسب پر اکسیداسیون چربی ‚ کاهش آنزیم های دفاعی آنتی اکسدان داخل نظیر گلوتئین پر اکسداز (GPx) ‚ سوپر اکسید دسموتاز (SOD) و کاتالاز (CAT) ‚ یک روز پس از قرار دادن در معرض H2O2 با استفاده از محیط کشت حاوی بافت پوستی انسان بعنوان یک مدل آزمایشگاهی ‚ بررسی نمودند. در سیستم مدل بررسی شده روغن هسته خرما بواسطه جلوگیری از خسارات ناشی از H2O2 و توانایی مهار رادیکال های آزاد ‚ دارای اثر محافظتی قابل توجهی بود و در نتیجه منجر به ترمیم پوست آسیب دیده گردید. علاوه بر این ‚ روغن هسته خرما با مهار H2O2 از کاهش ترکیبات دفاعی آنتی اکسیدانی نظیر سوپر اکسید دسموتاز و کاتالاز جلوگیری می نماید. بر این اساس داماک و همکارانش پیشنهاد دادند که روغن هسته خرما بدلیل خواص آنتی اکسیدانی بالایی که دارد می تواند در ترمیم و جلوگیری از بیماری های پوستی ناشی از استرس اکسداتیو و نیز تابش اشعه ماوراء بنفش که در نتیجه پاره شدن لایه ازن افزایش یافته است ‚ مورد استفاده قرار گیرد.
خاصیت ضد ویروسی: خاصیت ضد ویروسی عصاره استونی هسته خرما در برابر فاژ لیتیک سودوموناس ( B1_ ATCC14209) با استفاده از سودموناس آیروژناز (ATCC 25668) بعنوان سلول میزبان مورد ارزیابی قرار گرفت. عصاره هسته خرما از انتقال عفونت و آلودگی فآژ سودموناس لیتیک جلوگیری نموده و نیز از تخریب و تجزیه باکتریایی به طور کامل محافظت نمود. خاصیت ضد ویروسی عصاره هسته خرما بواسطه اتصال به فاژ در میزان غلظت مهار کنندگی کمتر از 10 میلی گرم در میلی لیتر مشخص گردید. نتایج حاصل از این آزمایش عصاره هسته خرما را بعنوان یک عامل ضد ویروس جدید در برابر بیماری های ویروسی انسانی معرفی نموده و جهت رسیدن به نتایجی دقیق تر باید آزمایشات بیشتری بر روی حیوانات و نیز به صورت بالینی بر روی انسان صورت گیرد.
غلظت گلوکز و چربی خون: دیابت ملیتوس بیماری شایعی است که در حال حاضر 6/6 % از افراد جهان از آن رنج می برند. این بیماری ناشی از نقص در ترشح انسولین و یا نقص در مجموعه عواملی می باشد که در عملکرد انسولین دخیل هستند. دیابت منجر به هیپر گلیسمی بدلیل عدم ورود گلوکز به داخل سلول و هیپلیپدمی به دلیل افزایش غلظت اسید چرب آزاد می شود. اثرات عصاره هسته خرما بر غلظت گلوکز و چربی خون در موش های صحرایی دیابتی نر مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس آزمایش انجام گرفته نشان داده شد که عصاره الکلی هسته خرما تاثیرات کاهندگی روی غلظت گلوکز‚ کلسترول و LDL دارد که این اثر احتمالا به دلیل وجود لینولئیک اسید ‚ اولئیک اسید و استئاریک اسید می باشد. همچنین خاصیت هیپو گلیسمی آن به دلیل وجود عناصری همچون منیزیم و روی است که سنتز و ترشح انسولین را تحریک می کنند و منگنز که دارای اعمالی مشابه انسولین می باشد.
میزان تستوسترون و سلول های جنسی: مطالعات اخیر نشان داده است که ترکیبات موجود در هسته خرما مانند اسید پالمیتیک و لینولئیک ‚ کادمیم و روی می توانند فعالیت ماکروفاژهای بیضه ای را که منبع اصلی تولید اکسید نیتریک در بیضه هستند مهار و از طریق افزایش فعالیت سیتو کرم P40 باعث افزایش تبدیل کلسترول به پر گننولون و در نتیجه احتمالا باعث افزایش ترشح هورمون تستوسترون گردند. از طرفی اسیدهای چرب اشباع و غیر اشباع موجود در هسته ی خرما ضمن مهار فعالیت آنزیم 5-آلفا- ردوکتاز‚ قادرند فعالیت آنزیم 17- بتا - هیدروکسی استرویید دهیدروژناز را افزایش دهند ‚ از آنجا که این هورمون در تولید هورمون تستوسترون دخیل است بنابراین میزان هورمون تستوسترون افزایش می یابد.
1_ فیبرها بخش اعظمی از ترکیبات هسته خرما را به خود اختصاص داده اند. این ترکیبات در پیشگیری و درمان بیماری های گوارشی ‚ کلسترول بالا‚ ریسک ابتلاء به دیابت تیپ 2 و چاقی مفید هستند و از آنجا که دریافت فیبرهای رژیمی در کشور ما به دلیل فقیر بودن مواد غذایی که روزانه مورد استفاده افراد جامعه قرار می گیرند بسیار پایین می باشد و این موضوع روز به روز اثرات سوء خود را با افزایش آمار مبتلایان به بیماری ها و سرطان های گوارشی نشان می دهد در نتیجه می توان از آن جهت تولید و غنی سازی مواد غذایی پر مصرف جامعه نظیر نان که قوت اصلی مردم جامعه ما را به خود اختصاص داده است و محصولات لبنی استفاده نمود.
2_ میزان نیاز روزانه انسان به آهن بین 6_40 میلی گرم است و از آنجا که میزان آهن موجود در هسته های خرما بالا می باشد و از طرفی نیز نان های مسطح تولیدی در کشور از لحاظ آهن فقیر می باشند در نتیجه می توان از آن ها به منظور غنی سازی نان ها از آهن نیز استفاده نمود.
3_ ترکیبات فنولیک فواید سودمندی نظیر خواص آنتی اکسیدانی ‚ خواص ضد سرطان ‚ خواص ضد میکروبی ‚ خواض ضد جهش زا و فعالیت های ضد التهابی مانند کاهش بیماری های قلبی عروقی هستند. از این رو ‚ افزایش مصرف آنتی اکسدان ها در رژیم غذایی انسان مهم در نظر گرفته می شوند و یک راه حل برای تحقق این امر غنی سازی مواد غذایی با ترکیبات فنولیک می باشد و چون هسته های خرما دارای این ترکبات می باشند در نتیجه می توان از آن ها در تولید مواد غذایی غنی شده از ترکیبات فنولیک استفاده نمود.
4_ با توجه به این که عمده اسیدهای چرب موجود در هسته خرما غیر اشباع است و همچنین مقداری اسید چرب لینولئیک که جزء اسیدهای چرب ضروری بدن می باشد در آن وجود دارد می تواند به عنوان منبع روغن خوراکی مطرح باشد و همچنین به خاطر جزئی بودن میزان اسیدهای چرب غیر اشباع با چند پیوند دو گانه روغن حاصل از هسته خرما به اکسیداسیون مقاوم بوده ‚ قابلیت نگهداری خوبی دارد .
و در آخر لازم به ذکراست که در سال های اخیر با توجه به تاسیس کارگاه های هسته گیری خرما به جهت صادرات ‚ تولید ان زیادتر شده است به گونه ای که در کشور سالانه تقریبا بالغ بر 500 تا 550 هزار تن هسته خرما به دست می آید و با توجه به دارا بودن ترکیبات مفیدی که بدان ها اشاره شد از این ماده غذایی به عنوان یک پس ماند باغی در تولید مواد غذایی فرا سودمند می توان از نظر هزینه مقرون به صرفه باشد.